ปัญญาวิเสสปัญหา ที่ 16

สมเด็จพระเจ้ามิลินท์ภูมินทราธิบดีมีพระราชโองการตรัสถามว่า ภนฺเต นาคเสน ข้าแต่
พระนาคเสนผู้ปรีชาญาณ ปัญญานี้อยู่ไหน
พระนาคเสนจึงแก้ไขว่า ปัญญาจะได้ปรากฏว่าอยู่ที่ไหนหามิได้
พระเจ้ามิลินท์ปิ่นกษัตริย์ตรัสว่า ถ้ากระนั้นปัญญาหามีไม่นั่นแหละซิ
พระนาคเสนจึงถามว่า มหาราช ดูกรบพิตรพระราชสมภาร ลมนี้ถิ่นฐานบ้านช่องอยู่ที่
ไหนเล่าบพิตร เมื่อพระนาคเสนถามฉะนี้
พระเจ้ากรุงมิลินท์ภูมินทราธิบดี มีพระราชโองการตรัสว่า ภนฺเต ข้าแต่พระผู้เป็นเจ้า
ผู้เจริญ ลมนี้เปล่า หาเนื้อหาตัวมิได้ จะได้ปรากฏว่าอยู่ที่ไหนหามิได้
พระนาคเสนจึงวิสัชนาแก้ไขว่า มหาราช ดูกรบพิตรผู้ประเสริฐในราชสมบัติ กระนั้น
ลมที่พัดก็ไม่มี เมื่อพระนาคเสนแก้ไขมาฉะนี้
พระเจ้ากรุงมิลินท์ภูมินทราธิบดีก็เห็นด้วย จึงมีพระราชโองการตรัสว่า กลฺโลสิ สมควร
แล้วพระผู้เป็นเจ้า
ปัญญาวิเสสปัญหา คำรบ 16 จบเท่านี้

วิญญาณาทีนัง นานัตถภาวปัญหา ที่ 17

สมเด็จพระเจ้ามิลินท์ภูมินทราธิบดีมีพระราชโองการตรัสถามว่า ภนฺเต นาคเสน
้ข้าแต่พระนาคเสนผู้เจริญด้วยปรีชา อิเม ธมฺมา อันว่าธรรมทั้งหลายนี้ คือปัญญาก็ดี คือ
วิญญาณก็ดี คือชีโวก็ดี อันมีในภูตกายนี้ นานตฺถา มีอรรถต่าง ๆ มีพยัญชนะต่าง ๆ หรือ
ว่ามีอรรถอย่างเดียว แต่มีพยัญชนะนั้นต่างกันประการใด
พระนาคเสนจึงวิสัชนาแก้ไขว่า มหาราช ดูกรบพิตรพระราชสมภาร วิชานลกฺขณํ
วิญญาณมีลักษณะรู้ต่าง ๆ ปัญญานั้นมีลักษณะรู้รอบคอบ จะได้กำหนดว่าชีวธรรมมีในภูตกาย
หามิได้